چه سازی برای کودکان مناسب است؟

برای جواب دادن به این سوال که کودکان بهتر است یادگیری نوازندگی را با چه سازی آغاز کنند، باید ابتدا به سوالی دیگر پاسخ داد: آیا فرزند شما آمادگی لازم را برای یادگیری موسیقی دارد؟ بعبارتی ابتدا باید شرایط سنی، فیزیکی و روحی کودک را درست و دقیق بررسی کرد تا این تصمیم‌گیری مهم، عجولانه و بی‌نتیجه نباشد. معمولا برای شروع یادگیری ساز در کودکی، سن ۶ تا ۸ سال را (به اقتضای ساز انتخابی و باز هم با توجه به شرایط کودک) مناسب می‌دانند. عموم کودکان در این سن، رشد فیزیکی لازم را داشته و به درک خوبی از فیزیک بدن خودشان، قابلیت‌های دست و انگشتان و دهان، و هم‌چنین قابلیت دریافت و درک درست محرک‌های بیرونی (صدا و تصویر) می‌رسند. در نتیجه می‌توان کم کم مقدمات ورود آنها را به دنیای جذاب و رنگارنگ موسیقی فراهم کرد و بعنوان راهنما در این مسیر با آنها همراه بود.
اگر دارید این مقاله را مطالعه می‌کنید، احتمالا از جمله والدینی هستید که به تازگی دغدغه جدیدی برایتان بوجود آمده! دغدغه‌ی اینکه چه سازی برای کودک شما مناسب است. این پرسش کاملا به‌جاست و طرح آن باعث می‌شود تا در نهایت با انتخاب ساز درست، علاقه فرزندتان به موسیقی یک جریان ادامه‌دار باشد که سالیان سال، باعث حس رضایت و لذت او و شما می شود!
در این مقاله نکاتی را با شما به اشتراک می‌گذاریم که برای بهترین و درست‌ترین انتخاب در رابطه با اولین ساز کودک مستلزم توجه هستند.

طبیعی است که هرچه سن کودکان بالاتر می‌رود، قدرت فیزیکی و قد آنها رشد پیدا می‌کند. این دو عامل بطور مستقیم بر موضوع انتخاب ساز برای کودک موثر هستند. سازهای بزرگ و سنگین مثل ویولنسل، چنگ، قانون یا ساز بادی توبا، هم در اجرا و هم برای حمل به کلاس برای کودک خردسال دشواری بوجود خواهند آورد. نواختن سازی مثل ترومبون در کل محدوده صدای آن، نیازمند آن است که کودک رشد استخوانی کافی را گذرانده و دست‌های کشیده داشته باشد. حتی نواختن سازی مثل درامز که در ظاهر هیچ کدام از این مسائل را بوجود نمی‌آورد، اگر با پوزیشن صحیح نشستن همراه نباشد، در ساعات طولانی تمرین باعث آسیب به ناحیه کمر و گردن کودک خواهد شد.
در ارتباط با سازهای بادی مثل نی، معمولاً اکثر بچه‌ها نحوه دمیدن و صدادهی از ساز را بعد از مدتی یاد خواهند گرفت، اما در این میان، سازهایی مثل هورن یا ابوا که دهانه باریکی دارند و دو زبانه هستند، زمان بیشتری خواهند برد تا کودک بتواند بر تکنیک دمیدن در آنها مسلط شود. البته کودکانی که لب‌های نازک و دندان‌های صاف و برابر دارند در شکل دادن به دهان برای نواختن این سازها موفق‌تر هستند. در مقابل، اگر فرزندتان دوره درمانی ارتودنسی دندان را می‌گذراند بهتر است فعلا سراغ سازهای بادی (دمیدنی) را نگیرید، چرا که تمرین این سازها می‌تواند او را اذیت کند.

هر کودکی ممکن است با سازهای مختلف، تجربه متمایزی از یادگیری و نوازندگی داشته باشد. خصوصیات شخصیتی کودکان می‌تواند راهنمای خوبی در انتخاب ساز متناسب با روحیات آنها باشد. کودکان برون‌گرا، همان‌هایی که از مرکز توجه بودن و ارتباط با سایرین لذت می‌برند، احتمالا با سازهایی مثل فلوت، تار، سنتور، پیانو، ترومپت، ویولن، گیتار الکتریک و سازهای کوبه‌ای که به راحتی به گروه‌های موسیقی راه پیدا می‌کنند ارتباط بهتری برقرار خواهند کرد. در مقابل، کودکان درون‌گرا و کم‌حرف احتمالا با سازهایی مثل سه تار یا نی که بیشتر بصورت تک‌نوازی و فردی اجرا می‌شوند بیشتر احساس راحتی کنند.

بعضی از سازها مرسوم‌تر هستند و بعضی از آنها منحصر‌به‌فردتر! مزیت سازهای پرمخاطب در این است که فرزندتان می‌تواند در محیط آموزشی، با سایر هنرجویان کم‌سن آن ساز آشنا شود و ارتباط دوستانه برقرار کند. این مسأله می‌تواند یک عامل انگیزشی بسیار قوی باشد. از طرفی سازهای پرمخاطب، از منابع موجود بیشتری بهره می‌برند، یعنی تعداد مدرسان این سازها بیشتر است بنابراین شانس یافتن یک کلاس آموزشی خوب در نزدیکی محل سکونتتان بیشتر است، و لوازم جانبی آن راحت‌تر و ارزان‌تر پیدا می‌شود. اما در مقابل، بخاطر همگانی بودن این سازها و فضای رقابتی موجود، عضویت فرزندتان در گروه‌های موسیقی سخت‌تر اتفاق می‌افتد!
اما ممکن است فرزند شما به‌جای علاقه‌مند شدن به سازهای مرسوم مثل پیانو، گیتار، ویولن… به یک ساز ویژه و یا حتی کمیاب دل ببندد! امتیاز چنین انتخابی در کمیاب بودن نوازندگان چنین سازی است، بنابراین راه یافتن فرزندتان به آنسامبل‌های موسیقی آسان‌تر اتفاق می‌افتد. اما برای یافتن مدرس موسیقی مسلط بر این ساز و همچنین ابزار جانبی آن، احتمالا با چالش‌های بیشتری مواجه خواهید بود. حتی شاید فرزندتان ناچار باشد مسافت طولانی‌تری را برای شرکت در کلاس نوازندگی برود.