این روز‌ها با توجه به تنوع ساز‌هایی که با مارک‌ها و ویژگی‌های مختلف ساخته و در بازار عرضه می‌شود انتخاب یک ساز مناسب برای هنرجویان را کمی دشوار کرده است. هر فردی که می‌خواهد به کلاس موسیقی برود اولین سوالی که به ذهنش می‌رسد این است که اکنون چه سازی را برای نواختن باید تهیه کنم؟ کدام ساز خوب و با کیفیت است؟ این‌ها همه سوالاتی است که در ابتدای شروع کلاس موسیقی برای همه پیش می‌آید. انتخاب یک ساز مناسب و با کیفیت برای هر هنرجوی موسیقی امری ضروری و مهم است؛ زیرا جنس صدای خوب و کیفیت بالای ساز در ایجاد انگیزه به هنرجو و نهایتا پیشرفت او تاثیر قابل توجهی دارد. پس در هنگام خرید ساز نهایت دقت و توجه را داشته باشید تا بهترین و مناسب‌ترین ساز را برای خود تهیه کنید. ما در ادامه توصیه‌های مهم در هنگام خرید ساز کمانچه را به شما خواهیم گفت.این روز‌ها با توجه به تنوع ساز‌هایی که با مارک‌ها و ویژگی‌های مختلف ساخته و در بازار عرضه می‌شود انتخاب یک ساز مناسب برای هنرجویان را کمی دشوار کرده است. هر فردی که می‌خواهد به کلاس موسیقی برود اولین سوالی که به ذهنش می‌رسد این است که اکنون چه سازی را برای نواختن باید تهیه کنم؟ کدام ساز خوب و با کیفیت است؟ این‌ها همه سوالاتی است که در ابتدای شروع کلاس موسیقی برای همه پیش می‌آید. انتخاب یک ساز مناسب و با کیفیت برای هر هنرجوی موسیقی امری ضروری و مهم است؛ زیرا جنس صدای خوب و کیفیت بالای ساز در ایجاد انگیزه به هنرجو و نهایتا پیشرفت او تاثیر قابل توجهی دارد. پس در هنگام خرید ساز نهایت دقت و توجه را داشته باشید تا بهترین و مناسب‌ترین ساز را برای خود تهیه کنید. ما در ادامه توصیه‌های مهم در هنگام خرید ساز کمانچه را به شما خواهیم گفت.
توصیه های مهم در هنگام خرید ساز کمانچه
کمانچه یک ساز زهی آرشه‌ای است که تولید صدا در آن با کشیدن آرشه بر سیم انجام می‌شود. درساخت کمانچه از چوب، پوست، استخوان، زه و فلز استفاده می‌شود که کیفیت و جنس هر کدام از آن‌ها بر کیفیت کل ساز تاثیر قابل توجهی دارد. پس در هنگام خرید ساز باید مشخصات و کیفیت تک تک اجزای ساز را مورد بررسی قرار دهید. ما در ادامه مواردی که باید در هنگام خرید ساز کمانچه به آن توجه کنید را به شما خواهیم گفت. پس با ما همراه باشید.
۱. بودجه در دسترس
اولین عاملی که باید مورد توجه قرار بگیرد مقدار بودجه‌ای است که برای خرید ساز کنار گذاشته اید. اکثرا بر این باورند که در ابتدای کار باید یک ساز معمولی و ارزان قیمت تهیه کنند؛ ولی باوری غلط است. زیرا نواختن با سازی که کیفیت و جنس مناسبی ندارد انگیزه نوازنده برای ادامه کار را کم می‌کند. پس اگر می‌توانید بهتر است کمی بیشتر هزینه کنید و سازی تهیه کنید که از نواختن آن لذت ببرید.
۲. جنس چوب کاسه ساز
چوب مورد استفاده در ساخت ساز مهم‌ترین عامل موثر بر کیفیت ساز است. جنس چوب مورد استفاده برای ساخت ساز معمولا از چوب درخت توت، گردو، کاج و یا افرا است. کمانچه‌هایی که با این چوب‌ها ساخته می‌شوند هم صدا دهی بهتر و هم به دلیل سبک بودن کاسه ساز نوازندگی راحت تری دارند. توجه کنید که چوب درخت توت زرد رنگ و دارای رگه‌های بسیار کم است. علاوه بر جنس چوب دقت کنید که کاسه‌ی ساز سالم و بدون هیچ گونه ترک خوردگی باشد.
۳. دسته ساز
دسته‌ی ساز کمانچه لوله‌ای تو پر به طول ۲۵ و قطر ۳ سانتی متر است. دسته معمولا از جنس استخوان یا آبنوس که بسیار محکم هستند ساخته می‌شود تا نوازنده به راحتی بتواند بر قسمت‌های مختلف دسته انگشت گذاری را انجام دهد. علاوه بر جنس دسته به محل اتصال دسته به بدنه نیز توجه کنید که باید فاقد هرگونه ترک (حتی ترک کوچک) باشد. همچنین پشت دسته‌ی ساز را از بالا به صورت عمودی نگاه کنید و مراقب باشید که دسته به چپ یا راست مایل نباشد.
۴. اتصال دسته به کاسه
اتصال دسته به کاسه‌ی ساز دارای یک زاویه‌ی خاصی است و در صورتی که این زاویه رعایت نشود و دسته از حد معمول و استاندارد عقب‌تر باشد، ساز به اصطلاح سفتخوان‌تر می‌شود. شکل دسته در واقع باید به شکل یک مخروط ناقص ساخته شود که قطر آن در شیطانک ۳۷ میلی متر و در محل اتصال به کاسه ۳۱ میلی متر باشد.
۵. پوست روی کاسه
پوست کاسه باید از پوست نازک عمل آمده و کهنه‌ی چهار پایانی مثل آهو، بز و بره انتخاب شود. در هنگام خرید ساز توجه کنید که پوست‌های با کیفیت از رنگ تیره تری برخوردار هستند. در روشی دیگر برای تشخیص پوست کهنه می‌توانید آن را کمی مرطوب کنید اگر پوست تازه باشد بوی نامطبوعی از آن خارج می‌شود؛ در صورتی که پوست کهنه بدون بو است.
۶. تناسب وزنی بین دسته و کاسه ساز
یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیر گذار بر کیفیت کمانچه وجود تناسب و تعادل وزنی بین دسته ساز و کاسه است. وجود تعادل بین دسته و کاسه موجب راحتی در نواختن و نگه داشتن ساز می‌شود. در واقع هنگامی که ساز را توسط میله روی پا یا زمین می‌گذارید باید بتوانید به راحتی وبه اختیار خود ساز را به راست و چپ بچرخانید. ساز نباید خودش به راست و چپ متمایل شود.
۷. خرک ساز
روی پوست کاسه قطعه‌ای از جنس چوب یا استخوان به طول ۴ و ارتفاع ۲ سانتی متر نصب می‌شود که خرک نام دارد و سیم‌های ساز از روی آن عبور می‌کنند. جنس و شکل خرک ساز و نحوه‌ی نصب آن نیز بر کیفیت صدای ساز تاثیر می‌گذارد. توجه کنید که خرک ساز کمانچه باید کمی مورب نصب شود. همچنین ارتفاع نامناسب خرک بر روی فاصله سیم‌ها از دسته تاثیر می‌گذارد و ارتفاع زیاد خرک باعث می‌شود که فاصله‌ی بین سیم و صفحه ساز زیاد شود و نوازنده را با دشواری در نوازندگی روبرو کند. پس توجه داشته باشید که فاصله‌ی بین سیم‌های دسته و سطح دسته و مضراب خور ساز (یعنی فاصله سیم تا پوست) خیلی زیاد نباشد، چون هم صدای ساز نا مطلوب می‌شود و هم نواختن را دشوار می‌کند. اگر این فاصله زیاد بود حتما ارتفاع خرک زیاد است.
۸. سرپنجه و گوشی‌های ساز
در ابتدای طول دسته محفظه‌ای تو خالی وجود دارد که گوشی‌های ساز دو به دو در طرفین آن نصب می‌شوند. این محفظه باید بدون ترک و کاملا صاف و صیقل باشد. برای کنترل کیفیت گوشی‌های ساز باید تک تک آن‌ها را خیلی کم به راست و چپ بچرخانید و مطمئن شوید که گوشی‌ها لغی نداشته باشند. معمولا جنس گوشی‌های ساز پوک‌تر از جنس دسته ساز است، ولی مراقب باشید این مقدار پوکی بیش از حد نشود. گوشی‌ها باید محکم و با کیفیت باشند. زیرا این گوشی‌ها به طور مداوم برای کوک کردن ساز در حال چرخش هستند پس باید کیفیت مطلوبی داشته باشند.
۹. شیطانک
بین سرپنجه و دسته ساز استخوان یا چوب باریک و کم ارتفاعی به اندازه‌ی عرض دسته نصب شده است که سیم‌ها از روی شیار‌های کم عمق آن عبور کرده و به گوشی‌ها وصل می‌شوند. شیطانک بهتر است از جنس استخوان باشد. ضمناً برای هنرجویان مبتدی مناسب است تا شیطانک ساز، دور تا دور دسته ادامه داشته باشد تا به هنرجویان در انگشت گذاری و پیدا کردن پوزیسون مناسب کمک کند.
۱۰. بدنه و کل ساز
بدنه ساز و به ویژه محل‌های اتصال قسمت‌های مختلف به یکدیگر را مورد بررسی قرار دهید. همه‌ی قسمت‌های ساز باید صاف و صیقل و بدون ترک خوردگی یا برآمدگی باشد. ساز را از زوایای دید مختلف مورد توجه قرار دهید و مطمئن شوید که عاری از هر گونه ترک و برآمدگی است.
۱۱. پایه ساز
انتهای کاسه‌ی ساز یک میله باریک و کم ارتفاع از جنس فلز نصب می‌شود که طولی حدود ۱۰ سانتی متر دارد. نوازنده در هنگام نواختن و در دست گرفتن ساز این میله را بر روی زمین یا پا قرار می‌دهد. در هنگام خرید ساز حتما این میله را در جای خود نصب کنید و آن را روی پا یا زمین قرار دهید تا مطمئن شوید میله بدون هیچ مشکلی روی تکیه گاه قرار می‌گیرد و ساز به راحتی به راست و چپ می‌چرخد.
۱۲. صدای ساز
علاوه بر همه‌ی نکات گفته شده در هنگام خرید ساز، باید صدای ساز را نیز مورد توجه قرار دهید. کمانچه‌های مختلف دارای رنگ صدای مختلفی هستند، ولی تشخیص صدای خوب کمانچه بر عهده‌ی نوازنده است. زیرا برخی به صدا‌های زیر و برخی به صدا‌های بم علاقه دارند. برخی ممکن است از صدای تودماغی و گرفته‌تر خوششان بیاید و برخی صدای واضح و شفاف را بپسندد. پس انتخاب نوع صدای ساز به سلیقه‌ی نوازنده بر می‌گردد.
سخن پایانی
در این مقاله نکات و توصیه‌هایی برای خرید ساز کمانچه گفته شد. توجه داشته باشید که برای خرید ساز بهتر است ابتدا با استاد و نوازنده‌ی آن ساز مشورت کنید تا بتوانید بدون پشیمانی یک ساز مناسب برای خود تهیه کنید و بهتر است برای خرید ساز از افرادی که در این حرفه و به ویژه سازکمانچه مهارت دارند کمک بگیرید.