آسان ترین ساز برای یادگیری

یادگیری موسیقی و نواختن یک ساز، همانطور که احتمالاً انتظار هم می رود، آسان نیست. برای اینکه در نواختن سازی به تسلط نسبی برسید، علاوه بر هزینه‌ای که برای خرید ساز مورد علاقه تان در نظر می ‌یرید، باید زمان نسبتا زیادی را نیز برای یادگیری آن در نظربگیرید و با انگیزه، اراده و صبوری در این مسیر قدم بردارید و البته تمرین مستمر و بسیار داشته باشید! اما این راه با تمام سختی هایش، رهروان بسیاری هم دارد. ولی چرا؟ برای اینکه هیچ حسی بهتر از این نیست که بتوانید یک قطعه گوش نواز موسیقی را به نحو احسن اجرا کنید، یا اینکه همراه دوستانتان به گروه نوازی بپردازید و یا با سبک و سلیقه خودتان آهنگسازی کنید! حقیقت این است که موسیقی زندگی ما انسان ها را زیبا و جذاب تر می کند و در مواقع مختلف، باعث ایجاد حس آرامش یا هیجان در فرد می شود. یادگیری یک ساز می تواند اولین قدم برای رسیدن به این احساس خوب باشد، به همین دلیل است که بسیاری از افراد در سنین مختلف علاقه مند به یادگیری سازی بخصوص شده و دوره های آموزشی مرتبط با آن ساز را آغاز می کنند. گاهی از اوقات، افراد در سنین بالاتر با توجه به مشغله هایی که در خانه و محل کار دارند، نگران دشواری های فرایند یادگیری هستند. ضمن اشاره به این مسأله مهم که “هیچ گاه برای یادگیری موسیقی دیر نیست”، در ارتباط با این دغدغه که یادگیری چه سازی می تواند برای یک بزرگسال آسان تر باشد و زودتر به نتیجه برسد، ابتدا باید مقدمات دیگری را در نظر گرفت که در نهایت موجب سختی یا آسانی یادگیری یک ساز برای فرد می شوند. در این زمینه راهنمایی هایی وجود دارد که در ادامه این مقاله به تشریح آنها خواهیم پرداخت.

انتخاب حساب شده ی ساز مهم است، چرا که اگر با ساز به خوبی ارتباط برقرار نکنید، احتمالاً انگیزه و رغبت کافی را برای تمرین کردن نخواهید داشت و طبیعتاً با سرعت کمی پیش خواهید رفت و یادگیری آن ساز برایتان سخت می شود! سازی که انتخاب می کنید باید همان سازی باشد که گاه و بی گاه با اشتیاق سراغ آن می روید و آن را می نوازید. پس برای انتخاب ساز مناسب، پیش از آنکه به سخت یا آسان بودن یادگیری آن فکر کنید، به این نکات توجه کنید:

اگر ترجیح می دهید نواختن سازی را بلد باشید که بتوان همراه آن آواز خواند یا آواز خواندن فرد دیگری را همراهی کرد، شاید یادگیری سازهای کوبه ای مثل درامز یا پرکاشن شما را به مقصودتان نرساند. در مقابل، سازهای زهی-زخمه ای مثل تار، سه تار و گیتار و یوکلِلی و همچنین سازهای صفحه کلید دار مثل پیانو و کیبورد انتخاب های درستی برای شما هستند. اما اگر نقش داشتن در یک گروه یا ارکستر موسیقی همیشه برایتان فعالیتی جذاب به نظر می رسیده، گزینه های نامحدودی برای شما وجود دارد! انواع سازهای کوبه ای مثل درامز، پرکاشن، کاخون، تنبک، دف و …، سازهای باس مثل گیتار باس یا ویولنسل و تقریباً هر نوع ساز دیگری که در آن مهارت پیدا کنید می تواند مجوز ورود شما به گروه های موسیقی باشد. صرفاً سازی را انتخاب کنید که با روحیه شما سازگار باشد و خواسته شما را از موسیقی برآورده کند.

برای ما ایرانی ها همیشه دوراهی “موسیقی سنتی یا موسیقی غربی” وجود دارد، اما در واقع موسیقی غربی (جهانی) خود شامل چندین زیرمجموعه (سبک کلاسیک و سبک های امروزی مثل پاپ، راک، بلوز، جز، متال، کانتری) است. اگر بخواهید وقت و تلاش خود را منحصراً وقف یک سبک کنید ، شاید این مسأله بطور مستقیم در روند انتخاب سازتان تأثیر بگذارد. برای مثال اگر ساز نی را انتخاب کرده باشید، صدای سازتان در موسیقی اصیل ایرانی (چه بصورت تک نوازی و چه در گروه نوازی ها) همیشه مورد پذیرش است اما نزدیک شدن به سبک های غربی با این ساز آسان نخواهد بود. یا ساز درامز که یک ساز غربی به شمار می رود، در سبک های امروزی مثل پاپ، راک، متال، جز، بلوز… کاربرد دارد، اما با انتخاب آن مشخص کرده اید که با حیطه موسیقی کلاسیک کاری ندارید! سازی مثل ویولن این فرصت را به شما می دهد که در سبک های مختلف بنوازید و بخشی از گروه های کوچک و بزرگ موسیقی باشید، اما در این صورت مسلماً باید سختی های یادگیری آن را به جان بخرید!

تمام سازهای ساخته شده و ساخته نشده در جهان، با ایجاد ارتعاش بر یک بستر فیزیکی و در نتیجه آن ایجاد موج های صوتی به صدا در می آیند. معیاری که سازهای مختلف را در دسته بندی های مختلف قرار می دهد، نحوه ارتعاش و خلق امواج صوتی است. در واقع بعضی از سازها با کوبش (بوسیله دست یا ابزار خاص)، بعضی از آنها با دمیدن هوا و بعضی با زخمه یا ضربه زدن بر سیم ها به صدا در می آیند. شما نیز می بایست بر اساس قابلیت ها و محدودیت هایی که در خود می بینید، انتخاب کنید که به کدام نوع از سازها بیشتر علاقه مندید و با آن احساس راحتی دارید. پنج خانواده اصلی سازها عبارتند از:

• سازهای کوبه ای: مثل تنبک، دف، کاخون، کوزه، درامز، طبلا
• سازهای بادی چوبی: مثل نی، فلوت، فلوت ریکوردر، کلارینت، ساکسوفون، ابوا، پیکولو
• سازهای بادی برنجی: مثل ترومپت، ترومبون، توبا، هورن
• سازهای زهی (شامل زهی-زخمه ای ها، زهی-آرشه ای ها و زهی-کوبه ای ها): تار، سه تار، دو تار، باغلاما، کمانچه، سنتور، ویولن، ویولنسل، گیتار
• سازهای کیبورد (کلاویه ای یا صفحه کلیددار): مثل پیانو، کیبورد، ارگ کلیسا

لازم به ذکر است که بعضی از سازها را با توجه به مکانیزم آنها می توان در چند دسته بندی جای داد، برای مثال ساز پیانو، علاوه بر اینکه در خانواده سازهای کلاویه ای است، به دلیل اینکه از برخورد چکش ها بر روی سیم ها به صدا در می آید، یک ساز زهی-کوبه ای نیز محسوب می شود.

آیا برای سازی که انتخاب کرده اید، مدرس خوبی سراغ دارید؟ مطمئن باشید که نحوه تدریس ساز به طور قطع در برداشت شما از سخت یا آسان بودن یادگیری یک ساز تأثیر می گذارد. در واقع روند خوب یادگیری موجب افزایش انگیزه و علاقه شما نسبت به سازتان می شود و هرچه میزان علاقه مندی بیشتر باشد، یادگیری برایتان آسان تر خواهد بود! محل تمرین نیز از جمله مواردی است که از پیش باید حساب آن را کرده باشید، چرا که اگر سازتان پر سر و صدا باشد، ممکن است در فضای آپارتمانی برای تمرین به مشکل بر بخورید و بدون تمرین کافی، نباید انتظار پیشرفت در نوازندگی را داشت.

با در نظر گرفتن تمامی این نکات، در نهایت اگر به دنبال سازی هستید که بتوان در کوتاه ترین زمان ممکن بر آن تسلط نسبی پیدا کرد و به اصطلاح از آن “صدای خوبی در آورد”، توجه شما را به گزینه های زیر جلب می کنیم:

سه تار: بخاطر ظرافت و سبکی ساز و سهولت در نوازندگی، از سازهایی به شمار می آید که هنرجو به خوبی با آن ارتباط برقرار می کند و روند پیشرفت در نوازندگی آن نسبتاً سریع است.

سنتور: سنتور برای نوازندگی در هر کدام از دستگاه های موسیقی ایرانی، منحصراً کوک می شود، بنابراین پیدا کردن نت های صحیح بر روی آن آسان است و هم چنین نحوه نواختن آن، یکی از آسان ترین و بی دردسر ترین ها برای دوره آغازین یادگیری ساز است.

دف: یکی از خاص ترین سازهای کوبه ای است که بخاطر ظرافت و وزن مناسبش، مورد توجه هنرجویان بسیاری، خصوصاً بانوان، قرار می گیرد. در دوره ای نسبتاً کوتاه می توانید چندین ریتم و تکنیک مختلف بر روی دف یاد بگیرید.

هارمونیکا: این ساز که در ایران به آن سازدهنی نیز می گویند، از آسان ترین سازهای بادی است که با آموزش درست می توان در مدت کوتاهی به آن تسلط نسبی یافت.

فلوت ریکوردر: این ساز کوچک و دوست داشتنی که اغلب به آن صرفاً “ریکوردر” می گویند، از جمله سازهایی است که در آموزش های اولیه موسیقی به کودکان نیز مورد استفاده قرار می گیرد، اما بزرگسالان نیز می توانند آن را به راحتی بیاموزند و از نواختن آن لذت ببرند.

پیانو: نواختن پیانو همانقدر که در مقاطع حرفه ای می تواند پیچیده و سخت باشد، در آغاز یادگیری می تواند آسان و کم زحمت باشد. چینش نت های دوازده گانه (موسیقی غربی) و الگوی تکرار آنها بر روی پیانو، درک خوبی از فواصل، آکوردها و سایر جنبه های تئوریک موسیقی به هنرجو می دهد و خیلی زود می توان با آن قطعات آسان ولی خوش صدا نواخت.